برنامه ریزی استراتژیک در نظام آموزشی

در این نوع برنامه ریزی سیاستگذاری و تصمیم گیری بر مبنای دریافت درونی (شهودی) مدیران انجام نمی گیرد و بلکه مشارکت همه افراد ذینفع، ذیربط و ذی علاقه مبنای بازاندیشی، باز سازی و بازآفرینی در نظام آموزشی است.

بر خلاف برنامه ریزی های رایج که در رویارویی با کژیها و کاستیها ی نظام آموزشی به صورت واکنشی عمل می کنند در برنامه ریزی استراتژیک یاران آموزشی نخست با تعریف آینده مطلوب و سپس شناخت وضعیت موجود به تعیین نیاز می پردازند و برای رفع آن به گونه ای فراکنشی اقدام می کنند.

لازمه این برنامه ریزی استراتژیک برخورداری از تفکر استراتژیک است منظور از تفکر استراتژیک ژرف نگری بخردانه در سه سطح فراسوی کلان (جهان) کلان (جامعه) خرد (نهاد یا سازمان) است. (مشایخ، 1383، ص 58)

تعریف برنامه ریزی استراتژیک در آموزش و پرورش

عبارت است از:

1- فرایند مدیریتی جهت تغییر شکل سازمان و بهبود و اصلاح برنامه های سازمان

2- فلسفه مدیریتی جهت تعین اهداف، اولویتها و نیازها با توجه به ارزشهای حاکم بر جامعه و باورهای مورد قبول افراد

3- روش تفکر جهت حل مسائل سازمان

4- تجربه تربیتی و فعالیت ارشادی برای کارکنان و توسعه سازمانی

5- نوعی آموزش اجتماعی از طریق مشارکت افراد در آن (کرامتی، 1374، ص43).

مراحل برنامه ریزی استراتژیک در آموزش و پرورش

1- فراهم نمودن مبنایی برای برنامه ریزی و تغییر

2- تهیه و تدوین طرح استراتژیک

3- تهیه و تدوین طرح اجرایی

4- اجرا و نظارت طرح

5- تجدید نظر و اصلاح طرح.

1- مرحله اول شامل دو فعالیت مقدماتی است که عبارتند از:

الف- بررسی و مطالعه محیطی

ب- مشارکت و آموزش کارکنان و جامعه: این مشارکت و آموزش کلیه افراد ذی نفع در برنامه ریزی را شامل می شود.

2-مرحله دوم شامل: الف– برنامه توسعه ای ب- بررسی و تجدید نظر طرح ج- بررسی مجدد و اتمام طرح.

3- مرحله سوم شامل: الف- طرحهای مربوط به سیستمها ی مرکزی ب- تهیه طرحها ج- تصحیح و حل مسائل.

4- مرحله چهارم شامل: الف – مشاهده وگزارش دهی ب- نظارت و کنترل ج- بازسازی طرح.

5- مرحله پنجم شامل: ارزشیابی. (کرامتی، 1374، ص60)

اصول اساسی برنامه ریزی استراتژیک در آموزش و پرورش

1- توسعه سیستم اطلاعات به منظور بهبود امر تصمیم گیری

2- هدایت کارکنان به سوی هدف و جهت مشترک

3- مشارکت افراد ذینفع در تصمیم گیری و اجرا

4- تصمیم گیری و ارتباط بین واحدهای سازمانی. (کرامتی، 1374، ص17)

سطوح برنامه ریزی استراتژیک در نواحی آموزش و پرورش

برنامه ریزی آموزش و پرورش باید در سه سطح کاری انجام شود:

1- در تعین خط مش

2- در تهیه و تدوین برنامه

3- در اجرای برنامه. شایان ذکر است که بالاترین سطح اثر بخش و پیشرفت در امور زمانی میسر است که هر یک از این سه عنصر برنامه ریزی به موقع و در جای خود مورد استفاده قرار می گیرد.

فواید برنامه ریزی استراتژیک در آموزش و پرورش

1- هدایت فعالیتهای آموزشی بسوی طرحها و برنامه های سود آور از طریق بررسی و تحقیق

2- تقویت و بهبود شبکه های ارتباطی به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز آموزش و پرورش

3- در نظر گرفتن عوامل محیطی و وضعیتهای در حال تغییر محیط و ارائه راه حل های مناسب برای مواجه شدن با محیط در حال تغییر

4- سرعت بخشیدن به روند اجرایی امور آموزشی و پرورشی از طریق رعایت اصول کارشناسی

5- افزایش نو آوری و ابداع به منظور افزایش کارایی سیستم آموزشی

6- افزایش قدرت فکر کردن و اندیشیدن

7- شیوه های منظم و استراتژیک در زمینه مسایل بنیادی آموزش و پرورش

8- شناخت وضعیتهای احتمالی آینده و تشخیص و جهت گیری های مناسب

9- در دست داشتن یک مبنای معتبر و قابل دفاع برای آینده آموزش و پرورش

10- رعایت حداکثر احتیاط و بصیرت در خرده سیستم های آموزش و پرورش

11- حل مسائل اساسی آموزش و پرورش و توجه به مسائل کلیدی و مهم

12- بهبود عملکرد 8 آموزش و پرورش

13- حداکثر مسائل درونی و بیرونی تحت کنترل در آمده و حداکثر بصیرت در مسائل اعمال می گردد

14- علایق و ارزشهای ناهمگرا را با یکدیگر همسو و منطبق می کند